Του Δημήτρη Πετσέτα
Έθεσα κάποια ερωτήματα στην τελευταία μου δημοσίευση. Προτίμησα να μη δώσω τις δικές μου απαντήσεις, θέλοντας να έχει ο καθένας τον χρόνο για να σκεφτεί και επειδή δεν με θεωρώ ως τον πλέον κατάλληλο για να δώσει αυτές τις απαντήσεις. Έχω όμως γνώμη και, όπως πάντα, δεν διστάζω να την εκφράσω.
Υπάρχει εκτεταμένη φοροδιαφυγή;
Φυσικά και υπάρχει, το ξέρουν ακόμα και οι πέτρες. Με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, λιγότερο ή περισσότερο, έχουμε όλοι κάποιο μερίδιο ευθύνης σε αυτό, από τη θέση του πωλητή ή του αγοραστή προϊόντων ή υπηρεσιών.
Πρέπει να ληφθούν μέτρα για να καταπολεμηθεί η φοροδιαφυγή;
Φυσικά και πρέπει να ληφθούν μέτρα. Το ζητούμενο είναι ποια μπορεί να είναι αυτά τα μέτρα, έτσι ώστε να είναι δίκαια και αποτελεσματικά.
Μπορούμε να περιμένουμε μέχρι να αποκτήσουν οι πολίτες φορολογική συνείδηση;
Φυσικά και δεν μπορούμε να περιμένουμε. Απέχουμε πολύ από έναν τέτοιο στόχο και θα χρειαστεί πολύς χρόνος, ο οποίος δεν υπάρχει.
Είναι σωστό να επιβληθούν οριζόντια μέτρα για ολόκληρους τους κλάδους που είναι περισσότερο ύποπτοι;
Θεωρώ εντελώς άδικο ένα τέτοιο μέτρο, αφού θα κάψει και τα χλωρά μαζί με τα ξερά. Σε όλους τους επαγγελματικούς κλάδους υπάρχουν νομοταγείς και παραβάτες. Όπως υπάρχουν και πολλοί ελεύθεροι επαγγελματίες με πολύ χαμηλά εισοδήματα ή με ζημιογόνες οικονομικές χρήσεις. Ξέρω πολλούς νέους επιστήμονες (μηχανικούς, δικηγόρους, γιατρούς, λογιστές, καθηγητές κλπ) των οποίων τα καθαρά έσοδα είναι πολύ λιγότερα από αυτά ενός υπαλλήλου, ενίοτε έχουν αρνητικό οικονομικό αποτέλεσμα και συντηρούνται από τους γονείς τους, δυσκολεύονται να πληρώσουν τα έξοδα που προκύπτουν από την επαγγελματική τους δραστηριότητα (ενοίκια, φόρους, ασφαλιστικές εισφορές κλπ) αλλά διατηρούν την ατομική τους επιχείρηση επειδή προσδοκούν σε κάποια μελλοντική ανάκαμψη και δεν έχουν άλλες επιλογές.
Πρέπει να καταγγέλλονται οι παραβάτες;
Είναι δύσκολο για μένα να δώσω μονολεκτική απάντηση σε αυτή την ερώτηση. Σε κάποιες περιπτώσεις θα το έκανα, σε άλλες δεν θα το έκανα. Δεν ξέρω πώς λειτουργεί ο καθένας, προσωπικά συνδυάζω τη λογική με το συναίσθημα. Για να σας βοηθήσω, θα αναφέρω ένα παράδειγμα από τον χώρο που γνωρίζω καλά. Θα αντιμετώπιζα διαφορετικά τον διορισμένο καθηγητή που εισπράττει 30+ ευρώ για μία ώρα ιδιαίτερου μαθήματος και έχει πλήρες “φροντιστηριακό” ωράριο, από έναν συνάδελφό του που παίρνει 10-15 ευρώ από 2-3 παιδιά συγγενών και φίλων για να συμπληρώσει το εισόδημά του ή από έναν νεαρό πτυχιούχο που τρέχει ολημερίς από πόρτα σε πόρτα για να βγάλει ένα μεροκάματο και να ζήσει.
Πρέπει να γίνονται σαρωτικοί και αποτελεσματικοί έλεγχοι από τις αρμόδιες υπηρεσίες;
Θεωρώ αδύνατη την πάταξη της φοροδιαφυγής με αυτόν τον τρόπο, λαμβάνοντας υπόψη ότι οι συναλλαγές είναι πάρα πολλές και οι ελεγκτές δεν είναι “νερό για πρόσφορο”, όχι όλοι τουλάχιστον. Φυσικά και πρέπει να γίνονται αιφνιδιαστικοί και στοχευμένοι έλεγχοι, αλλά αυτό μπορεί να βοηθήσει μόνον επικουρικά.
Πρέπει να γίνουν ψηφιακές όλες οι συναλλαγές;
Θα έλεγα: ναι… Ξέρουμε όμως ότι αυτό δεν είναι τεχνικά εφικτό σε όλες τις περιπτώσεις. Γι’αυτό και προτείνω να είναι κατά το δυνατόν περισσότερες οι ψηφιακές συναλλαγές, στις περιπτώσεις στις οποίες μπορούν να είναι.
Πρέπει να πάμε σε υπολογισμό των φόρων με το σύστημα εσόδων-εξόδων για φυσικά πρόσωπα και επιχειρήσεις, έτσι ώστε να χρειάζονται όλες οι αποδείξεις;
Θεωρώ ότι κανένα μέτρο δεν μπορεί να είναι βιώσιμο και αποτελεσματικό όταν δεν είναι δίκαιο και δεν εξασφαλίζει την ισότιμη αντιμετώπιση των πολιτών. Δεν μπορεί π.χ. να έχει αφορολόγητο ποσό ο μισθωτός και ο συνταξιούχος, αλλά να μην έχει ο ελεύθερος επαγγελματίας. Ούτε μπορεί να εισπράττει επίδομα ανεργίας ο μισθωτός, ενώ ο άνεργος και ο υποαπασχολούμενος ελεύθερος επαγγελματίας να μην παίρνει τίποτα και να πρέπει επιπλέον να πληρώνει φόρους και εισφορές. Δεν είμαι ειδικός στα οικονομικά για να δώσω ξεκάθαρη απάντηση σε αυτό το ερώτημα.
Όσοι δεν υπήρξαν ποτέ επαγγελματίες ή υπάλληλοι στον ιδιωτικό τομέα δεν μπορούν να καταλάβουν το καθημερινό άγχος και την αβεβαιότητα για το αύριο που έχουν αυτοί οι άνθρωποι. Ένα δίκαιο κράτος δεν μπορεί να χωρίζει τους πολίτες σε παιδιά και απόπαιδα. Στα 42 χρόνια της επαγγελματικής μου διαδρομής ένιωσα στο πετσί μου αυτή τη διάκριση. Θεωρώ ότι αποτελεί βασική αιτία για την αντιπαλότητα που υπάρχει ανάμεσα στο κράτος και στον φορολογούμενο πολίτη, όπως και στην αντίθεση που εκδηλώνεται ανάμεσα στους ανθρώπους του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα.
Ξέρω ότι δεν είναι καθόλου εύκολη η εξεύρεση της χρυσής τομής για όλα αυτά τα ζητήματα, πρέπει όμως να βρεθούν δίκαιες και βιώσιμες λύσεις από αυτούς που έχουν την πολιτική εντολή και να εφαρμοστούν από αυτούς που έχουν την υπηρεσιακή ευθύνη να το κάνουν.
