Το μικρό χωριό Δέση είναι σκαρφαλωμένο στα 1.040 μέτρα υψόμετρο στις πλαγιές της Νότιας Πίνδου και αποτελεί έναν από τους πιο ορεινούς οικισμούς των Τρικάλων. Διοικητικά υπάγεται στον Δήμο Πύλης και σύμφωνα με την απογραφή του 2011 είχε μόνο 5 κατοίκους τους χειμερινούς μήνες, ενώ το καλοκαίρι κατακλύζεται από ντόπιους και επισκέπτες.
Το χωριό αναφέρεται σε έγγραφο του Ανδρονίκου Γ’ Παλαιολόγου το 1336. Στην τοπική σύνοδο που έγινε στα Ζαβλάντια Τρικάλων (σήμερα Παλιόπυργος) επικυρώθηκε η παραχώρηση στη Δέση, ιδιοκτησιών που είχε η Μονή Μεγάλων Πυλών ή Πόρτα Παναγιά στην περιοχή αυτή. Επίσης αναφέρεται και ως πατρίδα του ιερέα αγωνιστή του 1821 Απόστολου Χατζή.
Είναι ένα όμορφο χωριό με πετρόκτιστα σπίτια, πέτρινες βρύσες και έναν παραδοσιακό νερόμυλο. Από τα πιο χαρακτηριστικά δείγματα της αρχιτεκτονικής του χωριού είναι τα σπίτια των Διάκου, Κουτούζα και το Πατρικέικο που χτίστηκε το 1620. Το τοπίο συμπληρώνεται από τη μοναδική φύση που το περιβάλλει, με πανύψηλα βουνά, δάση, τρεχούμενα νερά, ποτάμια και καταρράκτες. Αξιοθέατα της Δέσης είναι το μοναστήρι της Αγίας Τριάδας με εξαίσιο ξυλόγλυπτο τέμπλο και το παρεκκλήσι που λειτουργούσε σαν κρυφό σχολειό.
Ο μεγάλος καταρράκτης που βρίσκεται στη θέση Κρεμαστή έχει ύψος 100 μέτρα και είναι από τους πιο εντυπωσιακούς της Νότιας Πίνδου, με νερά που τρέχουν σε μια στενή δέσμη διαβρώνοντας το ασβεστολιθικό πέτρωμα. Ο μικρός καταρράκτης που ονομάζεται και καταρράκτης της Λέγκως έχει ύψος 20 μέτρα και βρίσκεται στη θέση Γκούρα Μπατιμάρι. Τα νερά του προέρχονται από υπόγειο ποτάμι το οποίο διέρχεται από το Σπήλαιο της Λέγκως όπου, σύμφωνα με την παράδοση, γύρω στη δεκαετία του 1920 κλέφτηκε η όμορφη Λέγκω με έναν χωριανό από το Βροντερό, επειδή οι δικοί της δεν τον ήθελαν για γαμπρό τους.
Στα πανηγύρια του χωριού, στις 20 Ιουλίου του Προφήτη Ηλία και στις 15 Σεπτεμβρίου του Αγίου Βησσαρίωνα, γίνεται μεγάλο γλέντι στην πλατεία με παραδοσιακή μουσική, χορούς και φαγητό με πλιγούρι και πρόβειο κρέας, τα λεγόμενα «καζάνια».
Πηγή: https://ellinismos.gr/
